ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Η «ΟΖΟΝ» ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια εντοπισμού και καταγραφής των μικρών παράκτιων υγροτόπων και ελών της Ανατολικής Πελοποννήσου ώστε να συμβάλει στην ευρύτερη προσπάθεια καταγραφής και χαρακτηρισμού των υγροτόπων του Ελλαδικού χώρου.

Η καταγραφή μέχρι πρότινος άγνωστων υγροτόπων, ο προσδιορισμός της γεωγραφικής τους θέσης και έκτασης, καθώς και η ανάδειξη των  φυσικών λειτουργιών και οικολογικών παραμέτρων τους, αποτελεί το πρώτο βήμα με σκοπό την παραπέρα διαφύλαξη και αειφορική διαχείρισή τους.

Απώτερος σκοπός του έργου είναι η γνωστοποίηση στις τοπικές κοινωνίες της πολύπλευρης αξίας τους για τον άνθρωπο και την ποιότητα διαβίωσής του, αλλά και η αποτελεσματική προστασία τους σε συμμόρφωση προς τις επιταγές των εθνικών νομοθεσιών και διεθνών συμβάσεων.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

Όπως ορίζεται από τη διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ, "υγρότοποι είναι φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη με ποώδη βλάστηση, από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα, από τυρφώδεις γαίες ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μονίμως ή προσωρινώς κατακλύζoμενες με νερό το οποίο είναι στάσιμο ή ρέον, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό και περιλαμβάνουν επίσης εκείνες που καλύπτονται από θαλασσινό νερό το βάθος του οποίου κατά την αμπώτιδα (ρηχία) δεν υπερβαίνει τα έξι μέτρα". Κατά την ίδια σύμβαση στους υγροτόπους μπορούν να περιλαμβάνονται και οι "παρόχθιες ή παράκτιες ζώνες που γειτονεύουν με υγροτόπους ή με νησιά ή με υδατοσυλλογές, που έχουν βάθος μεγαλύτερο από έξι μέτρα κατά την αμπτώτιδα αλλά βρίσκονται μέσα στα όρια του υγροτόπου όπως αυτός καθορίζεται ανωτέρω".

Οι υγρότοποι αποτελούν ιδιαίτερα ευαίσθητα συστήματα με τεράστια οικολογική σημασία. Πρόκειται για περιοχές που χαρακτηρίζονται από μεγάλη βιοποικιλότητα, όντας άρρηκτα συνδεδεμένοι με την διαβίωση και δραστηριότητα εκατοντάδων ειδών ζώων, φυτών και μικροοργανισμών. Οι πολύπλοκες διεργασίες που αναπτύσσονται μεταξύ αυτών, τους καθιστούν ρυθμιστές ενός συνόλου σπουδαίων λειτουργιών :

• βοηθούν στην κατακράτηση των ανεπιθύμητων φυσικών και ανθρωπογενών ουσιών στα ιζήματα, λειτουργώντας ως φυσικά φίλτρα καθαρισμού και επαναφόρτισης των υπόγειων υδροφορέων
• συμβάλλουν στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα στηρίζοντας τα τροφικά πλέγματα των υδρόβιων αυτότροφων οργανισμών, συμβάλλοντας παράλληλα στον καθαρισμό της ατμόσφαιρας από τους ρύπους
• αποτρέπουν την επέκταση ακραίων πλημμυρικών  φαινομένων, αποθηκεύοντας τον κύριο όγκο του νερού και αποδίδοντας τον  βαθμιαία μετά το τέλος τους
• ρυθμίζουν τη θερμοκρασία των παρόχθιων περιοχών, χάρη στις θερμικές ιδιότητες του νερού για αποθήκευση και ελευθέρωση θερμότητας

Παρά τη μεγάλη αξία τους ως φυσικά οικοσυστήματα, η συστηματική ανθρωπογενής παρέμβαση στην παρόχθια ζώνη έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση σημαντικού  αριθμού των ελληνικών υγροτόπων. Οι πιο συνήθεις αιτίες είναι:

• οι αποξηράνσεις υγροτόπων για δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων
• η κατασκευή αρδευτικών έργων και η εισροή γεωργικών ρύπων (π.χ. φυτοφαρμάκων)
• οι εκχερσώσεις και τα μπαζώματα για διάνοιξη δρόμων ή δόμηση, κυρίως τουριστικών  και εξοχικών οικιστικών μονάδων
• η διάθεση υγρών και στερεών αποβλήτων από εγγύς βιομηχανίες και οικισμούς
• η καταστροφή των τυρφώνων για χρήση της τύρφης ως καύσιμο για θερμοηλεκτρικές μονάδες  
• η εγκατάσταση εντατικών ιχθυοκαλλιεργειών σε ακατάλληλες τοποθεσίες
• η υπεραλίευση, υπεράντληση υπερβόσκηση και το παράνομο κυνήγι